De aanleiding
Wassenaar heeft niet alleen de duurste woningen van ons land, maar de Zuid-Hollandse gemeente heeft ook de grootste biodiversiteit. Althans, dat schrijft het AD op 8 oktober. „Nergens in Nederland zijn zoveel verschillende planten- en diersoorten te vinden”, staat er te lezen. We checken of dat juist is.
Waar is het op gebaseerd?
In het artikel verwijst het AD naar cijfers van de website Waarneming.nl. Daar kunnen mensen dieren en planten die ze hebben gezien melden. Hun meldingen worden gemodereerd door aangesloten vrijwilligers en gecheckt of ze geloofwaardig zijn. Uit de cijfers die op 24 oktober op Waarneming.nl staan, blijkt dat er 4.997 soorten, van nachtvlinder tot zeehond, zijn aangetroffen in Wassenaar door 929 waarnemers. In het Noord-Hollandse Bergen, op plek twee, zijn er 3.684 soorten gevonden door 984 waarnemers.
En, klopt het?
Al in het AD wordt er een mogelijke verklaring gegeven voor de hoge biodiversiteit in Wassenaar. Boswachter Mark Kras noemt het zogenoemde ‘5.000-soortenjaar’ – een initiatief van diverse organisaties om dit jaar in het Nationaal Park Hollandse Duinen, waar Wassenaar in zijn geheel toe behoort, vijfduizend soorten te vinden – een belangrijke reden voor mensen om naar soorten op zoek te gaan.
Er is sprake van het zogeheten waarnemerseffect, legt projectleider Timo Roeke van Waarneming.nl uit. „Het initiatief zorgt ervoor dat er veel actieve waarnemers zijn. En als je actief gaat zoeken, is de kans dat je iets vindt groter.” Hij noemt Texel, dat ook jaarlijks hoog eindigt op de site, een ander voorbeeld van dit effect. „Daar gaan mensen echt heen om buiten te zijn. Daardoor zien ze ook meer.”
In een poging het waarnemerseffect weg te nemen, kijken we naar de data van andere jaren. Wassenaar blijkt al jaren aan een opmars bezig: in vijf jaar tijd klom de gemeente van plek twaalf in 2014 (met 2.314 soorten) naar plek acht (2.573 soorten), plek drie (3.568 soorten) en vorig jaar voor het eerst de eerste plaats (3.860 soorten).
Dit jaar is het verschil tussen Wassenaar en Bergen „opvallend groot”, zegt ecoloog Arnout-Jan Rossenaar van Staatsbosbeheer. „Als het nou om enkele tientallen soorten gaat, dan kan het liggen aan het aantal waarnemers. Maar het verschil van ruim duizend soorten is zo groot dat het er wel op lijkt dat Wassenaar de grootste biodiversiteit heeft.”
Nederland kent ongeveer 45.000 dier- en plantensoorten, blijkt uit het Nederlands Soortenregister. Dat houdt het officiële aantal soorten bij, niet waar ze zijn waargenomen.
Voor die officiële cijfers moeten we naar de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF). Dat registreert gevalideerde waarnemingen: meldingen die zijn gedaan volgens wetenschappelijk getoetste methoden. Ook volgens het NDFF staat Wassenaar dit jaar bovenaan, zij het met 3.233 soorten, 77 meer dan in Bergen.
Dat hebben we te danken aan het feit dat in Nederland de duinen grotendeels ongerept zijn gelaten, zegt Roy Kleukers, verantwoordelijk voor het Nederlands Soortenregister. In Wassenaar komt bovendien alles samen, zegt hij: „Er zijn verschillende biotopen: de zee, het strand, de duinen, de bossen, landbouwgrond, slootjes. Hoe meer verschillende biotopen, hoe meer diversiteit. Je ziet het bij de overgang van de zuidelijke Veluwe naar het Rivierengebied, nabij Arnhem, en bij de Limburgse Hellingbossen. Dus in Wassenaar zul je ongeacht het waarnemerseffect altijd veel soorten zien, al kan ik niet hard maken dat er in de gemeente ook de meeste soorten zijn.”
Conclusie
Dat er dit jaar zoveel planten- en diersoorten in Wassenaar zijn waargenomen, heeft alles te maken met het 5.000-soorteninitiatief. Dat leidt tot meer waarnemers, en dus meer gespotte soorten. Maar door de ligging van de gemeente is de biodiversiteit er sowieso hoger dan elders in Nederland. We beoordelen de bewering daarom als grotendeels waar.
Bron: NRC